İpek Çiftci | Kurumsal Yönetim ve Strateji Müdürlüğü
Bir girişimcinin fikrini hayata geçirirken başlangıç sermayesini oluşturan 3F’den (Friends, Family, Fools:) bahsedilir. Bu yazıda; daha işin başında girişimciye inanan ve yatırım yapan arkadaşlar, aile ve çılgınlar olarak adlandırılan bu 3 grup haricinde destek alınabilecek programlardan bahsedeceğiz.
Teknoloji tabanlı bir iş fikri olan girişimcilerin başlangıçta alabilecekleri hibe (TÜBİTAK için yatırım) programları şöyle:
- TÜBİTAK 1812 – Yatırım Tabanlı Girişimcilik Destek Programı (BiGG Yatırım Programı)
- KOSGEB Girişimci Destek Programı
Programların detaylarına girmeden ikisi arasındaki en belirgin farktan bahsedelim: KOSGEB Girişimci Destek Programı işletmesini kurmuş girişimcilerin başvuru yapabileceği programken, TÜBİTAK BİGG Yatırım Programına işletme kurulmadan başvuru yapılması gerekiyor.
- TÜBİTAK BİGG Yatırım Programı
Program; 2024 itibari ile bir hibe destek programı olmaktan çıkarak yatırım tabanlı bir girişimcilik destekleme programı haline geldi. “Yatırım tabanlı” ifadesi; destek tutarının tamamını kuracağınız işletmenin en fazla %5 hissesi (genelde %3) karşılığında TÜBİTAK BİGG Fonu tarafından işletmenize aktarılacağı anlamına geliyor.
Yatırım tutarı 2024’te 900.000 TL olarak uygulandı. -2025 için güncelleme gelebilir-
Programa başvurmak için aşağıdaki kriterleri sağlamak yeterli:
- Herhangi bir ön lisans, lisans, yüksek lisans veya doktora programına kayıtlı öğrenci veya mezun olmak
- Daha önce BİGG desteği almamış olmak
- Herhangi bir işletmenin ortaklık yapısında yer almamak
3 Aşamalı programın 1. Aşamasında başvurular TÜBİTAK’ın belirlediği şu Uygulayıcı Kuruluşlara firma kurulmadan yapılıyor.
Aşama-1:
Girişimci; uygulayıcı kuruluşların herhangi birinden onay alması durumunda bir hızlandırma programına dâhil olarak iş fikri doğrulaması, mentorluk ve iş planı hazırlama desteklerinden faydalanıyor. Girişimcinin birden fazla uygulayıcı kuruluşa başvuruda bulunmasında bir sakınca bulunmuyor ancak sadece bir hızlandırıcı programa katılım sağlanabiliyor.
Aşama-2:
Aşama-1’den sonra Uygulayıcı Kuruluş ile birlikte TÜBİTAK’a başvuru yapılıyor. Başvurular TÜBİTAK koordinasyonunda paneller ile değerlendiriliyor ve uygun bulunan girişimlerin firma kurması isteniyor. Firma kurulumu ardından en fazla 18 ay boyunca projenin gerçekleştirildiği ve yatırım desteğinin alındığı aşama başlıyor.
Aşama-3:
Aşama-2’yi de başarı ile bitiren işletmeler TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programına (1507) çağrı dönemlerini beklemeden iki yıl içinde öncelikli olarak başvuru hakkı kazanıyor. Aşama 3 olarak bilinen TÜBİTAK 1507’ye başvuru zorunlu olmamakla birlikte projenin geliştirilmesi/ iyileştirilmesi için başvuru yapılabilir. Aşama 3 ile bütçesi en fazla 3 milyon TL olan projeler %75 destek oranı ile destekleniyor.
KOSGEB Girişimci Destek Programı
KOSGEB Girişimci Destek Programına işletmesini kurmuş ve işletmede en az %50 ortaklık payına sahip girişimciler başvurabiliyor.
İş Kurma ve İş Geliştirme olarak ikiye ayrılan program kapsamında KOSGEB,
- İş Kurma Desteğine başvurmak isteyen girişimcilerin Geleneksel Girişimcilik Eğitimini
- İş Geliştirme Desteğine başvurmak isteyen girişimcilerin ise İleri Girişimcilik Eğitimini tamamlamasını bekliyor.
İş Kurma Desteğine firma kuruluş tarihinden itibaren 1 yıl içinde, İş Geliştirme Desteğine ise firma kuruluş tarihinden itibaren 3 yıl içinde başvuru yapılabiliyor.
Burada kritik önemde bir meseleyi belirtmemiz gerekli: İş Kurma Desteği başvurulara her zaman açık. Ancak İş Geliştirme Desteği şu Başvuru ve Değerlendirme Takvimi Formunda belirtilen sürelerde başvuru kabul ediyor.
Diğer Kriterler:
İş Kurma Desteğine, KOSGEB tarafından desteklenen şu sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler başvurabiliyor. Yani hemen hemen herkes diyebiliriz.
İş Geliştirme Desteğine ise aşağıda belirtilen sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler başvurabiliyor.
NACE Rev. 2’ye göre;
- Kısım C-İmalat,
- Bölüm 61-Telekomünikasyon,
- Bölüm 62-Bilgisayar programlama, danışmanlık ve ilgili faaliyetler,
- Bölüm 63-Bilgi hizmet faaliyetleri
- Bölüm 72-Bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetleri sektörlerinde
Destek Kapsamı
Öncelikle İş Kurma ve İş Geliştirme Desteklerinden birlikte yararlanılabileceğini belirtelim.
İş Kurma Desteğinde verilen destekler %100 destek oranı ile hibe olarak veriliyor. İş Geliştirme Desteğinde ise %80 destek oranı ile geri ödemeli olarak uygulanıyor.
İş Geliştirme Desteği kapsamındaki geri ödemeler, proje süresinin bitiş tarihinden 6 ay sonra üçer aylık dönemler halinde 4 eşit taksitte yapılıyor.
Hangisine Başvurmalı?
Destek mekanizmalarının birçoğunda; aynı gider için iki farklı destekten yararlanmadığınız sürece sorun bulunmuyor. Ancak bazı program ve çağrılarda aynı proje için farklı desteklere başvurulmamış olması istenebiliyor.
Bu ek bilgiyi verdikten sonra,
KOSGEB Girişimci Destek Programı ve TÜBİTAK 1812 BİGG Yatırım Programı desteklerinden aynı anda yararlanmakta bir sakınca bulunmadığını belirtelim. Ama başvuru süreçlerini planlarken doğru hareket etmek gerek. Çünkü her programın kendine özel son tarihleri ve çeşitli kriterleri bulunuyor.
Her ikisine de başvuru yapmak isteyen bir girişimcinin şu yol haritasını izlemesi yerinde olabilir:
Anlatılan bu mekanizmaların haricinde destek alınabilecek birçok hızlandırıcı program, girişim sermayesi yatırım fonları ve mentorluk programları mevcut.
